Uzay istasyonlarında yerçekimi olmadan pipetleme nasıl yapılır?
19.06.2020
Geçmişten günümüze kadar en merak edilen konulardan biri de “uzay”. Peki uzay istasyonlarında yapılan bilimsel çalışmalarda yer çekim kuvveti olmadan pipetleme nasıl yapılıyor?
Görevleri sırasında çoğu zaman yalnız ya da bir iki kişi ile çalışan astronotlar, laboratuvar çalışmaları için uzun süreli eğitim almaktadırlar. Standart koşullarda dahi her zaman dikkat gerektiren laboratuvar çalışmaları, uzayda daha büyük dikkat ve özveri istemektedir. Tabii tek bir astronotun süreci ve teknikleri bilmesi yeterli değildir. Tüm ekibin aynı prosedürleri uygulayabilmesi ve hakim olması oldukça önemlidir.
Çalışmalarını zorlu sıvılar ile gerçekleştiren astronotların, özellikle pipetleme aşamasında yer çekimsiz ortamdan kaynaklanan oluşabilecek kontaminasyonu önlemeye ve doğru uygulamaya yönelik tercih ettiği bazı adımlar bulunmaktadır. Sıvılar yer çekiminden etkilenmeden herhangi bir kuvvete doğrudan tepki verebilirler. Bu durumlarda, "atmosfer" ve "pipetlenecek sıvının yüzey gerilimi" çalışmalarda belirleyici rol oynamaktadır. ISS atmosfer basıncı, Dünya'daki deniz seviyesi ile aynı ve 1.0 atm'dir. Sıvı ile pipet ucunun iç duvarı arasındaki yüzey gerilimi sıvıyı bir arada ve pipet içinde tutar. Uzaydaki aspirasyon mekanizması temel olarak Dünya'daki ile aynıdır. Dünya'da yer çekimi sayesinde tüplere sıvı dağıtımı rahatlıkla yapılabilirken, uzayda tüp ile sıvı arasındaki yüzey gerilimini oluşturabilmek için çok daha dikkatli ve yavaş bir şekilde sıvı tüp duvarına bırakılmalıdır.
Zorlu sıvılar ile pipetleme çalışmalarında nelere dikkat etmeliyiz?
- Air-cushion pipetlerle çalışırken yüksek viskoziteli, yüksek buhar basınçlı veya deterjan içerikli çözeltiler için doğru hacmin dağıtılmasında ters pipetleme yöntemi kullanılmalıdır.
- Yüksek uçucu sıvılarla çalışırken damlamayı önlemek için pipet ucunu önceden ıslatma yöntemi tercih edilmelidir.
- Pipetleme tekniğinden bağımsız olarak mümkün olan en iyi sonuçları elde etmek için, piston ile sıvı arasındaki hava boşluğunun mümkün olduğunca küçük tutulmasına dikkat edilmelidir.
- Bazı deneylerde, özellikle sudan farklı yoğunluktaki sıvılar ile çalışırken, pozitif yer değiştirme prensibine sahip pipetlerin kullanılması, air-cushion pipetlere göre doğruluk ve kesinlik açısından daha iyi bir pipetleme sonucu sunar.
Uzaydaki laboratuvar çalışmalarını konu alan bilgilendirme yazısı için tıklayınız.
